Sejarah PAS 22: Dr Burhanuddin, Nasionaliskah?

Sejarah PAS 22: Dr Burhanuddin, Nasionaliskah?

IBNU HASYIM: Fokus Sejarah PAS Siri 22

SETELAH melihat ucapan-uacapan beliau dalam PAS serta peranan beliau sebelum dan selepas menjadi ahli PAS, maka penulis membuat kesimpulan bahawa Dr Burhanuddin bukan seorang nasionalis. Kerana beliau hingga ke akhir hayatnya berada di dalam perjauangan Islam atau gerakan Islam.

Perjuangan Islam, ialah perjuangan yang meletakkan Al-Qur’an dan Al-Hadis sebagai dasar atau teras dalam perjuangannya. Sebelum merdeka sehingga 1957, cuma terdapat dua bentuk gerakan kemerdekaan, tidak termasuk Parti Komunis Malaya yang melanjutkan perjuangan bersenjata apabila darurat diisytiharkan pada Jun 1948.

Pertama:

Ialah, pertubuhan-pertubuhan kebangsaan seperti KMM yang ditubuhkan pada tahun 1938, PKMM yang ditubuhkan pada 1945, UMNO tubuh pada tahun 1946, Parti Negara tubuh September 1951 dan lain-lain. Pertubuhan-pertubuhan ini menggunakan pendekatan dengan meniupkan semangat kemerdekaan Malaya dan kebangsaan Melayu sebagai isu mujarab mereka. Tetapi selepas kemerdekaan, terutamnya akhir-akhir ini, mereka menggunakan isu ekonomi, Islam dan lain-lain.

Kumpulan-kumpulan nasionalis atau kebangsaan ini pula terbahagi dua, kumpulan nasionalis kiri dan nasionalis kanan. Sebenarnya penulis tidak begitu tertarik dengan lebel ‘kiri’ atau ‘kanan’ kepada mereka. Kerana dalam Islam disebutkan, orang yang menerima catatan amal di sebelah kiri sebagai ahli neraka dan di sebelah kanan sebagai ahli syurga. Kalau mendahulukan perbuatan dengan kaki kiri hanya layak ke tandas, sedangkan kaki kanan apabila memasuki rumah Allah yang mulia atau masjid. Begitulah symbol kiri dan kanan dalam Islam.

Lebih tepat apa yang disebut ‘nasionalis kiri’ sebagai golongan nasionalis yang mengambil pendekatan perjuangkan kebangsaan dan kemerdekaan den isu-isu yang agak bertentangan dengan pemerintah atau penjajah waktu itu, seperti KMM, PKMM, Partai Rakyat dan lain-lain. Sedangkan golongan ‘nasionalis kanan’ juga menggunakan pendekatan dengan isu-isu perjuangan kebangsaan dan kemerdekaan, tetapi agak tidak bertententangan dengan kerajaan pada waktu itu. Seperti UMNO, Parti Negara dan lain-lain.

Kumpulan-kumpulan ini tidak meletakkan Islam sebagai dasar perjuangan mereka, bahkan mengambil kebangsaan sebagai teras perjuangan, walaupun kadang-kadang mereka memperalat isu-isu Islam atau agama itu sendiri untuk kepentingan perjuangan kebangsaan mereka.

Kedua:

Ialah pertubuhan-pertubuhan atau gerakan-gerakan Islam. MATA atau Majlis Agama Tertinggi Se Malaya, walaupun ia sayap bahagian Agama Islam kepada PKMM, namun melalui mesyuarat ke 2 pada 23 Februari 1948 di Gunung Semanggul turut membahaskan usul penubuhan sebuah parti politik Islam. Maka lahirlah Hizbul Muslimin pada 14 Mac 1948. Begitu juga PAS yang tubuh pada tahun 1951, adalah sayap agama dalam UMNO, tetapi akhirnya bebas dari induknya itu dan beroperasi sebagai gerakan Islam.

Sebenarnya benih perjuangan gerakan Islam bermula pada tahun 1906 di Tanah Melayu apabila pengaruh gerakan reformis Islam Timur Tengah dibawa masuk oleh beberapa pelajar dari sana ke tanah air. Gerakan ini dikatakan begitu berpengaruh di kalangan masyarakat sehingga berjaya meresap masuk ke dalam PKMM yang melahirkan Hizbul Muslimin. Apabila Hizbul Muslimin diharamkan, gerakan ini meresap pula ke dalam UMNO dan melahirkan PAS. Jadi, gerakan Islam adalah gerakan yang berdiri sendiri bukan lahir dari pertubuhan-pertubuhan kebangsaan atau gerakan nasionalis tersebut. Juga bukan pula ditubuhkan parti politik nasionalis.

Memang adalah suatu pendekatan yang bijaksana amat sesuai di saat rakyat Persekutuan Tanah Melayu yang mahukan kemerdekaan, maka pendekatan yang dibuat oleh gerakan Islam adalah melalui isu-isu kebangsaan Melayu seperti bahasa, jus soli, kemerdekaan yang menyeluruh dan lain-lain. Dalam ‘Falsafah Kebangsaan Melayu’ 1954 oleh Dr Burhanuddin sebelum beliau menjadi ahli PAS, menyebutkan:

“Islam memandang kebangsaan itu sebagai suatu alat bukan tujuan. Kebangsaan hendaklah mengambil tempat yang sederhana dan bulat sebagai suatu lambang yang boleh menarik dan menyatukan suatu bahagian tenaga untuk mencapai cita-cita mulia yang besar dan abadi, sebagaimana Islam memandang dunia bukan tujuan, tetapi hanya suatu alat atau tunggangan yang menyampaikan ke akhirat.”

Jadi, Dr Burhanuddin adalah seorang tokoh gerakan Islam yang menggunakan pendekatan nasionalis dalam dakwahnya. Begitu juga tokoh-tokoh PAS peringkat awalan yang lain seperti Tuan Haji Ahmad Fuad Hasan, Tuan Haji Ahmad Badawi (ayah PM Malaysia ke 5) dan yang se angkatan dengannya, menggunakan pendekatan nasionalis yang agak mirip kepada menyokong pemerintah atau parti-parti anak didik pemerintah (penjajah) seperti UMNO dan Parti Negara waktu itu.

Walaupun akhirnya mereka berpecah mengikut perpecahan dalam UMNO, yang mana kumpulan Tuan Haji Ahmad Fuad menyokong Datuk Onn bersama-sama Parti Negara dan Tuan Haji Ahmad Badawi menyokong Tunku Abdul Rahman bersama-sama UMNO. Dr Burhanuddin selepas mengambil alih pimpinan PAS, menggunakan pendekatan nasionalis dan kemerdekaan agak menonjol dan bercanggah dengan parti-parti anak didik pemerintah, yang akhirnya jadi pemerintah seperti UMNO.

Pendekatan in juga sesuai sebagai pembangkang yang terkuat waktu itu, untuk mengaut undi pembangkang. Kepimpinan Dr Burhanuddin dalam PAS bermula dari tahun 1956 hingga tahun 1969. Tetapi perjuangan PAS selepas beliau, iaitu di bawah kepimpinan Datuk Haji Muhammad Asri Haji Muda memilih pendekatan nasionalisme yang agak menyokong pemerintah pula. Mungkin di atas sebab-sebab yang dirasakan sesuai waktu itu seperti

akibat dari bahana peristiwa rusuhan kaum ’13 Mei’, percubaan mengIslamkan kerajaan dari dalam, dan lain-lain.

Walaupun ada juga hasilnya, namun percubaan itu begitu berani dan jauh meninggalkan arena pembangkang, sehingga sanggup bernaung di bawah satu lambang, iaitu ‘dacing’ dalam ikatan bernama ‘Barisan Nasional (BN)’. Kekalahan dalam percaturan politik Datuk Haji Muhammad Asri dengan parti pemerintah mengakibatkan PAS disingkir dari gabungan BN. Kelantan juga berjaya dirampas dari PAS dengan cara yang dianggap’curang’ menyebabkan Datuk Haji Muhammad Asri terpaksa menarik diri dari kepimpinan PAS yang dipimpinnya dari tahun 1969 hingga 1982.

Mungkin Allahyarham Haji Muhammad Asri tidak dianggap tokoh gerakan Islam atau ‘tokoh kebangsaan bertopengkan Islam’ kerana beliau telah menyertai gerakan kebangsaan. Iaitu setelah keluar dari PAS menubuhkan HAMIM yang baru dan akhirnya memilih UMNO. Walaupun begitu PAS di bawah kepimpinan Datuk Haji Muhammad Asri tetap berjalan di atas landasan dasar dan cita-cita Islam. Kini PAS di bawah kepimpinan ulama haraki telah menggunakan pendekatan Islam, sesuai dengan suasana dan iklim masyarakat Malaysia yang majmuk seperti sekarang ini.

PAS berjaya merampas kembali negeri Kelantan bersama-sama Parti Semangat 46 atau kerjasama yang dipanggil Angkatan Perpaduan Ummah (ANGKATAN) dalam pilihan raya 1990. Kepimpinan di bawah ulama haraki bermula dari 1982 hingga 1989 dipimpin oleh Tuan Haji Yusuf Abdullah Ar-Rawi atau Tuan Haji Yusuf Rawa dan Ustaz Haji Fadzil Munammad Noor dari tahun 1989 hingga akhir hayatnya, lalu disambung oleh Tuan Guru Haji Abdul Hadi Awang.

Melihat kepada…
pertama, ucapan dan tulisan Dr Burhanuddin,
kedua, latar belakang pengajian dan perlaksanaan dalam beragama,
ketiga, pengalaman-pengalaman politk Islam di dalam dan luar negeri, dan
keempat, perjuangannya hingga ke akhir hayat dalam perjuangan Islam,
…maka wajarlah beliau disebut-sebut sebagai tokoh gerakan Islam yang bukan seorang nasionalis!

Tambahan

Latar Belakang Dr Burhanuddin

Amir Burhanuddin bin Ungku Muhammad Nor dilahirkan pada 28 Ogos 1911 di Changkat Tualang, Perak. Burhanuddin Al-Helmy mendapat pendidikan awal di kelas Al-Quran dan agama dan sekolah Melayu. Dia dihantar ke Sekolah Agama Sungai Jambu, Sumatra Barat pada tahun 1924 hingga 1926.

Pada tahun 1926, Burhanuddin Al-Helmy meneruskan pelajarannya di Pondok Pulau Pisang, Jitra, Kedah. Seterusnya dari situ ke Madrasah Al-Masyhur Al-Islamiah, Pulau Pinang hingga tamat kelas senawi pada tahun 1934. Burhanuddin Al-Helmy telah mendapat biasiswa seorang hartawan India muslim dari Pulau Pinang untuk melanjutkan pelajarannya di Universiti Aligarh. Di universiti tersebut Burhanuddin Al-Helmy mengambil bidang sastera dan falsafah. Beliau dianugerahkan PhD daripada Universiti Aligarh,

India. Sekembalinya dari pelajarannya di India dan pengembaraannya ke Palestin dan Turki, Burhanuddin Al-Helmy kembali bertugas sebagai guru bahasa Arab di Sekolah Arab Al-Juned Singapura. Ketika di Singapura, Burhanuddin Al-Helmy belajar ilmu perubatan homeopati daripada Dr. Rajah dan beliau telah berjaya mendapat ijazah daripada Ismailiyah Medical College, Hyderabad, India. Dengan kelayakan ini, Burhanuddin Al-Helmy telah membuka sebuah klinik di Johor Bahru dan sebuah lagi klinik di Jalan Picitan, Singapura. Seorang Aktivis Dakwah dan Politik

Pembabitan awal Burhanuddin Al-Helmy:
· Penerbit majalah Taman Bahagia, Singapura
· Penyunting majalah Kehidupan Dunia Akhirat, Singapura
· Ahli Persatuan Jama’atul Islamiah
· Ahli Kesatuan Melayu Muda (KMM), 1939
· Penasihat Adat Istiadat dan Kebudayaan Melayu semasa pendudukan Jepun
· Pemimpin Kesatuan Rakyat Indonesia Semenanjung (KRIS), 1945
· Ketua Umum Parti Kebangsaan Melayu Malaya (PKMM), 1945
· Pengerusi PUTERA-AMCJA, 1947
· Ahli Jawatankuasa Perhubungan Bangsa-bangsa Asia, 1947
· Ahli pengasas PEPERMAS, 1947
· Ahli pengasas MATA, 1947
· Ahli pengasas Hizbul Muslimin, 1948
· Wakil Malaya di Persidangan Afro-Asia Bandung, 1955
· Jurucakap Barisan Kebangsaan Melayu, 1955
· Melancarkan penubuhan Parti Rakyat Malaya, 1955

Pengaruh Awal Pemikiran

Semasa belajar di Jambu, Sumatera Barat (1924-1926), Burhanuddin Al-Helmy berada di bawah asuhan Haji Nuruddin, anggota Sarekat islam Indonesia. Di samping itu guru-guru yang mengajar dan mendidik beliau di sana terdiri di kalangan aliran Kaum Muda. Semasa di Madrasah Al-Masyhur Al-Islamiah, Kepala Batas, Burhanuddin Al-Helmy juga terdedah dengan pemikiran Kaum Muda. Aliran inilah yang telah menyalakan semangat anti-penjajah dan pro-kemerdekaan dalam diri beliau.

Semasa belajar di India pula pada tahun 1928, Burhanuddin Al-Helmy mengikuti pergerakan Mahatma Gandhi serta berkenalan dengan Mohd Ali Jinnah dan Pandit Nehru dan pemimpin-pemimpin kemerdekaan India yang lain. Selepas tamat pelajarannya di Universiti Aligarh, India Burhanuddin Al-Helmy telah mengembara ke Palestin dan Turki. Beliau mengikuti perkembangan umat Islam di sana. Ketika di Singapura, Burhanuddin Al-Helmy telah bergiat cergas dalam pergerakan-pergerakan Islam di pulau tersebut.

Beliau menerbitkan majalah Taman Bahagia yang bercorak anti-British yang akibatnya dia ditahan oleh pihak British di sana. Selepas itu, Burhanuddin Al-Helmy terus bergiat pula dengan persatuan Jama’atul Islamiah dan menjadi penyunting majalah Kehidupan Dunia Akhirat.

Ditahan dan Merengkok dalam Penjara

Selepas tamat pelajarannya di India, Burhanuddin Al-Helmy mengembara ke Palestin dan Turki. Semasa di Turki belaiu ditahan kerana terlibat dalam gerakan anti-British di sana. Ketika di Singapura pada pertengahan 1930an, Burhanuddin Al-Helmy telah menerbitkan majalah Taman Bahagia yang bercorak anti-British. Satu jam selepas edisi pertama majalah ini diterbitkan, beliau ditahan oleh pihak British. Beliau dipenjarakan selama enam bulan. Terdapat juga catatan yang menyatakan beliau dibebaskan selepas membayar wang ikat jamin sebanyak $1,000.

Pada tahun 1950, Burhanuddin Al-Helmy telah ditahan oleh British akibat Peristiwa Natrah. Dia dituduh terlibat dalam demonstrasi menentang keputusan Mahkamah Tinggi Singapura yang membenarkan Natrah (Maria Hertogh) dipulangkan kepada keluarga asalnya di Belanda. Dia telah dipenjara selama satu tahun. Namun, terdapat juga catatan yang menyatakan beliau dipenjarakan selama tiga tahun di Singapura ekoran peristiwa tersebut, iaitu dari dari tahun 1950 hingga 1952.

Terdapat catatan yang peristiwa Natrah itu hanya sebagai alasan bagi pihak British menahan Burhanuddin Al-Helmy. Sebenarnya Burhanuddin Al-Helmy ditahan oleh British kerana semasa Darurat pada 1948, beliau menyeru secara terbuka orang Melayu jangan menyerang kaum gerila Cina yang berjuang melawan British di dalam hutan. Peristiwa Natrah hanya dijadikan alasan oleh pihak British. British tidak boleh menahan Burhanuddin Al-Helmy yang bergiat masa itu di Singapura kerana pulau tersebut tidak tertakluk kepada undang-undang Darurat yang hanya dikuatkuasakan di Semenanjung Tanah Melayu.

Burhanuddin Al-Helmy menentang penubuhan Malaysia pada tahun 1963. Ini menyebabkan dia ditahan di bawah ISA pada bulan Januari 1965 kerana dituduh terlibat dalam kerajaan buangan di Riau, Indonesia. Burhanuddin bin Al-Helmy jatuh uzur semasa dalam tahanan. Pada bulan Mac 1966, beliau dibebaskan bersyarat dan dikenakan sekatan kawasan. Di antara syaratnya adalah beliau tidak dibenarkan melibatkan diri dalam politik. Syarat tersebut ditarik balik hanya pada 22 September 1969.

Tokoh Perjuang Kemerdekaan

Dr. Burhanuddin Al-Helmy adalah antara tokoh ulung perjuangan kemerdekaan. Beliau bergiat cergas dalam KMM dengan tujuan menentang penjajahan British. Semasa pendudukan Jepun, Burhanuddin Al-Helmy dan beberapa orang rakannya mengambil strategi licik. Ini diungkapnya sebagai:

”Maka ahli-ahli kebangsaan Melayu kiri telah mengambil langkah Musa dalam istana Firaun. Ada yang tinggal di dalam, ada yang tinggal di luar mengambil bahagian di hutan di ruimba jadi anti-fascist ada yang menjalankan gerakan rayap – semut api – harimau dan sebagainya”

Dengan sokongan pihak Jepun, beliau bersama-sama Ibrahim Yaacob memimpin KRIS membuat persetujuan dengan Seokarno dan Mohd Hatta di Taiping untuk mengisytiharkan kemerdekaan serentak di Tanah Melayu dan Indonesia pada 17 Ogos 1945. Tetapi Jepun menyerah kalah pada 14 Ogos 1945. Seokarno meneruskan rancangannya mengisytiharkan Indonesia merdeka dari Belanda pada 17 Ogos 1945. Dr. Burhanuddin Al-Helmy tidak dapat berbuat demikian memandangkan perkembangan yang amat berbeza di Tanah Melayu ketika itu.

Selepas Jepun berundur, PKMM ditubuhkan sebagai satu kesinambungan daripada KMM. Dr. Burhanuddin Al-Helmy menjadi Ketua Umum PKMM yang pertama. Semasa diadakan kongres PKMM ke-2 di Melaka pada Disember 1946, Dr. Burhanuddin Al-Helmy telah disambut hebat oleh pelbagai lapisan kaum di sana. Dalam ucapan tersebutlah Burhanuddin Al-Helmy melafazkan pantun pusakanya yang terkenal:

Di atas robohan Kota Melaka;
Kita Dirikan Jiwa Merdeka;
Bersatu padulah segenap baka;
Membela hak keadilan pusaka.

Pembabitan Burhanuddin Al-Helmy dalam PUTERA, PEPERMAS, MATA dan Hizbul Muslimin sepanjang tahun 1947-1948 adalah juga dengan tumpuan menyemarakkan perjuang mencapai kemerdekaan Tanah Melayu. Di antara kemuncak perjuangannya menuntut kemerdekaan adalah apabila Burhanuddin Al-Helmy sebagai pengerusinya telah menerajui Sepuluh Dasar PUTERA-AMCJA beserta bendera merah putih duabelas bintang kuning sebagai melambangkan Malaya Merdeka.

Pembabitannya melancarkan Parti Rakyat Malaya sebaik sahaja Ahmad Boestamam dibebaskan dari penjara pada tahun 1955 juga adalah dalam konteks menuntut kemerdekaan Tanah Melayu. Pada masa itu politik kiri adalah bermaksud anti-British. Mereka yang mengambil sikap no-cooperation terhadap penjajah British di anggap sebagai ”kiri”. Sedangkan mereka yang bersikap cooperation seperti UMNO, dianggap ”kanan”.Menyertai dan Memimpin PAS

Ketika PAS ditubuhkan pada bulan Ogos 1951, Dr. Burhanuddin Al-Helmy masih dalam tahanan penjara di Singapura. Apabila Yang Dipertua Agung Pas yang pertama, Ustaz Ahmad Fuad melepaskan jawatannya pada tahun 1953 tugas memimpin PAS diambilalih oleh Dr. Hj Abbas Alias. PAS di bawah kepimpinan Dr. Abbas tidak begitu lama, iaitu hanya selama 3 tahun 2 bulan sahaja. Ini adalah disebabkan Dr. Abbas tidak dapat bergerak aktif kerana masih terikat dengan jawatannya di dalam perkhidmatan kerajaan, iaitu sebagai seorang pegawai perubatan.

Angkatan muda dalam PAS pada masa itu yang antaranya terdiri daripada Ustaz Othman Abdullah, Ustaz Hasan Adli, Ustaz Abdul Wahab Noor dan Mohd Asri Muda telah mengadakan mesyuarat tidak rasmi berhubung dengan jawatan utama PAS. Mereka bersepakat bahawa tidak ada orang yang lebih tepat memimpin PAS pada masa itu selain daripada Dr. Burhanuddin Al-Helmy. Ketika itu, Dr. Burhanuddin Al-Helmy hanya bergiat cergas mempromosi Parti Rakyat Malaya di seluruh Tanah Melayu. Ini bermakna, Dr. Burhanuddin Al-Helmy tidak ada sebarang jawatan dalam mana-mana parti politik.

Pada bulan Disember 1956 satu perwakilan yang terdiri daripada Ustaz Abdul Wahab Noor dan Ustaz Baharuddin Latiff telah diutus bertemu Dr. Burhanuddin Al-Helmy. Beliau bersetuju untuk menyertai PAS. Terdapat juga catatan yang menyatakan bahawa tugas ini dilaksanakan oleh Pesuruhjaya PAS Johor, Hj Said Abdul Hadi yang diamanahkan oleh Ustaz Hasan Adli untuk mendapatkan persetujaun bertulis daripada Dr. Burhanuddin Al-Helmy dan meminta beliau mengisi borang PAS.

Walau bagaimanapun, sebelum itu pun memang sudah terdapat persetujuan tidak rasmi di kalangan mereka bertiga agar Ahmad Boestamam menerajui Parti Rakyat Malaya, Ishaj Haji Muhammad (Pak Sako) menerajui Parti Buruh dan Burhanuddin bin Al-Helmy menerajui PAS. Jadi pelawaan daripada pemimpin-pemimpin PAS kepada Burhanuddin Al-Helmy adalah tepat pada masanya.

Demokrasi dalam PAS

Setahun sebelum Dr. Burhanuddin Al-Helmy menyertai PAS, beberapa orang pemuda juga telah pergi ke Kuala Kangsar untuk bertemu dengan Prof Zulkifli Muhammad. Tujuan mereka adalah untuk mempelawanya menyertai PAS. Prof Zulkifli Muhammad menjadi calon PAS dalam pilihanraya 1955. Dalam Muktamar PAS ke-5 pada 25 Disember 1956, terdapat dua pencalonan bagi jawatan Yang Dipertu Agung, iaitu Dr. Burhanuddin Al-Helmy dan Prof. Zulkifli Muhammad.

Daripada kawasan-kawasan Prof Zulkifli Muhammad mendapat pencalonan yang lebih banyak daripada Dr. Burhanuddin Al-Helmy. Keadaan ini adalah disebabkan terdapat ahli-ahli PAS pada masa itu yang bimbang dengan latarbelakang politik Dr. Burhanuddin Al-Helmy sebelum menyertai PAS. Sebahagian ahli PAS lebih selesa jika PAS dipimpin oleh Prof Zulkifli Muhammad memandangkan beliau seorang tokoh muda yang sangat karismatik dan pernah belajar agama di Mesir. Dalam pemilihan jawatan tertinggi PAS dalam Muktamar ke-5 itu,

Dr. Burhanuddin Al-Helmy telah berjaya menewaskan pencabarnya, iaitu Prof Zulkifli Muhammad. Pertandingan bagi jawatan tertinggi parti di antara kedua tokoh besar ini menunjukkan kematangan ahli-ahli serta amalan dan suasana demokrasi dalam PAS sejak awal-awal penubuhannya. Muktamar seterusnya memilih Prof Zulkifli Muhammad menjadi Timbalan Yang Dipertua Agung PAS. Gabungan mereka berdua inilah yang terus memantapkan PAS.

Selepas diberikan amanah memimpin PAS, Dr. Burhanuddin Al-Helmy menunjukkan betapa gigihnya beliau melaksanakan tugas tersebut. Pimpinan Dr. Burhanuddin Al-Helmy dalam PAS adalah yang paling lama jika dibandingkan dengan tempoh beliau berada dalam mana-mana parti terdahulu yang disertanya. Malah hayatnya ditutup dalam PAS. Bahkan pada zamannya juga PAS berkembang dengan luasnya. Tugas memimpin PAS dilaksanakan oleh Dr. Burhanuddin Al-Helmy walaupun sebahagian dari tempoh ini dilaluinya semasa menjalani penahanan dan sekatan tanpa bicara di bawah ISA.

Seorang Demokrat Berperlembagaan

Selaras dengan dasar PAS mengambil bahagian dalam pilihanraya untuk mendapatkan suara rakyat bagi mengukuhkan perjuangan Islam, Dr. Burhanuddin Al-Helmy telah menjadi calon PAS dalam pilihanraya 1959. Beliau menang dan menjadi wakil rakyat Pas bagi kerusi Parlimen Besut, Terengganu. Pada masa itu sistem pilihanraya Dewan Undangan Negeri dijalankan mengikut negeri ke negeri. Negeri paling akhir selepas Terengganu adalah Kelantan.

Dengan sistem seperti ini, Dr. Burhanuddin Al-Helmy dan pimpinan PAS telah menyusun tenaga kerja jentera PAS dipindahkan dari satu negeri ke satu negeri. Di Dewan Undangan Negeri Terengganu, PAS menang 13 daripada 24 kerusi dan berjaya membentuk kerajaan negeri di Terengganu. Manakala di peringkat Parlimen pula, calon-calon PAS menang empat kerusi, iaitu Ustaz Hasan Adli di Kuala Terengganu Utara,

Khadijah Sidek di Dungun, Harun Pilus di Terengganu Tengah dan Dr. Burhanuddin Al-Helmy di Besut. Dengan kemenangan ini, PAS di bawah pimpinan Dr. Burhanuddin Al-Helmy menggunakan kempen ”Kalau di Terengganu PAS boleh menang, kenapa Kelantan tidak?”
Ternyata taktik ini berkesan sekali sehingga PAS memenangi 28 daripada 30 kerusi Dewan Undangan Negeri dan berjaya membentuk kerajaan di Kelantan. PAS juga memenangi sembilan daripada sepuluh kerusi Parlimen di Kelantan.

Dalam konteks yang lebih luas, Dr. Burhanuddin Al-Helmy juga telah mempertahankan amalan demokrasi di atas dasar Perlembagaan yang sedia ada. Di atas sebab itu beliau menentang penubuhan Malaysia. Baginya, penubuhan Malaysia adalah bertentangan dengan konsep Persekutuan yang memberi ruang yang luas bagi pembangunan setiap negeri di bawahnya.
Menurutnya, dengan wujudnya Malaysia, maka ”mahu tidak mahu Kelantan menjadi satu bahagian di bawah kekuasaan Malaysia”.

Dr. Burhanuddin Al-Helmy mahu kerajaan Pusat bersikap lebih demokratik dengan merundingkan penubuhan Malaysia dengan kerajaan negeri terlebih dahulu. Di bawah pimpinannya, kerajaan PAS Kelantan telah mengheret isu Malaysia ke mahkamah bagi mendapatkan injuksi penanguhan pembentukan Malaysia. Ternyata pendekatan dan ketokohan Dr. Burhanuddin Al-Helmy serta pemimpin-pemimpin PAS yang lain pada masa itu amat diterima rakyat, khasnya di kalangan kaum Melayu.

Kejayaan PAS dalam pilihanraya 1959 juga membuktikan PAS adalah sebuah parti politik dan gerakan Islam yang bersedia memanfaatkan saluran sistem demokrasi yang bersesuaian dengan Islam bagi tujuan memajukan Islam, rakyat dan negara. Di atas kejayaan ini, kerajaan Perikatan menggunakan taktik kotor untuk menghalang kemaraan PAS di bawah pimpinan Dr. Burhanuddin Al-Helmy. Satu langkah licik telah digunakan untuk menghalang Dr. Burhanuddin Al-Helmy daripada mempertahankan kerusi Parlimen Besut.

Dalam pilihanraya 1964, Suruhanjaya Pilihanraya telah mengisytiharkan Dr. Burhanuddin Al-Helmy tidak layak bertanding kerana telah didenda sebanyak $25,360 oleh sebuah mahkamah atas satu kesalahan teknikal dalam sebuah syarikat perniagaan.

Sumbangan kepada Gerakan Islam

Dr. Burhanuddin Al-Helmy adalah seorang pemimpin politik Islam yang mendahului zamannya.
Beliau adalah seorang yang progresif, realistik, berpandangan global serta sentiasa bertindak berpandukan prinsip-prinsip Islam. Beliau progresif kerana beliau menolak sebarang bentuk dan unsur kolonialisme. Motivasi utama dalam perjuangan politiknya dalah untuk memerdekan rakyat Tanah Melayu – bahkan seluruh bumi Asia – daripada penjajahan, sama ada penjajahan dari Barat mahupun dari Timur.

Beliau realistik kerana belaiu sentiasa bersikap terbuka dan bersedia bekerjasama dengan mana-mana pihak – parti politik bukan Melayu atau bukan berasaskan Islam – yang memiliki cita-cita dan tujuan yang sama, iaitu untuk sama-sama mencapai matlamat perjuangan membebaskan rakyat daripada penjajahan. Dari satu sudut Dr. Burhanuddin Al-Helmi adalah seorang ahli politik yang bersikap praktikal dan realistik kalaupun tidak pragmatik. Pendekatannya terbuka.

Pengalaman silamnya sebelum menerajui PAS yang sentiasa bersedia bekerjasama untuk mengejar cita-cita bersama - iaitu kemerdekaan – telah berjaya menempatkan PAS dalam kancah arus perdana politik negara pada masa itu. PAS dilihat ada kelainan tetapi tokoh PAS ini tidak lain dan asing bagi mereka yang sama-sama mahu mengejar cita-cita kemerdekaan. Pakatan politik yang diwujudkan olehnya dengan parti-parti bukan Melayu dan bukan berasaskan Islam telah melonjakkan PAS sebagai sebuah parti yang berjuang di atas satu ideologi yang jauh lebih jelas daripada UMNO.

Kelainan inilah yang sebut oleh pimpinan PAS hari ini sebagai aqidah perjuangan. Dalam bahasa Dr. Burhanuddin Al-Helmy ia disebut sebagai ideologi perjuangan. Ini kerana pada masa pemimpin-pemimpin UMNO terperangakap dengan persoalan politik perkauman dan perjuangan kebangsaan yang sempit, PAS di bawah pimpinan Dr. Burhanuddin Al-Helmy Berjaya meyakinkan rakyat bahawa akar umbi masalah rakyat Tanah Melayu adalah warisan penjajahan yang berupa penindasan ekonomi dan politik serta sistem kapitalis global yang menindas dan memperhambakan pribumi tanah jajahan. Dr. Burhanuddin Al-Helmy juga mendedahkan kepincangan masyarakat apabila sejumlah elit politik pribumi bersekongkol melindungi dan mempertahankan penindasan sistem penjajah ini.

Karya dan Penulisan

Dr. Burhanuddin Al-Helmy telah menghasilkan buku yang bercorak politik antaranya:
• Perjuangan Kita, 1946
• Falsafah Kebangsaan Melayu, 1947
• Agama dan Politik, 1954,
• Ideologi Politik Islam, 1957

Namanya Diabadikan

Dr. Burhanuddin Al-Helmy meninggal dunia pada 25 Oktober 1969 berpunca daripada serangan lelah. Sebenarnya Dr. Burhanuddin Al-Helmy telah jatuh sakit semasa dalam tahanan ISA. Ketika beliau dibebaskan dengan sekatan kawasan pada tahun 1966, penyakitnya masih belum sembuh. Namanya diabadikan di sebuah sekolah di Taiping dan nama jalan di Taman Tun Dr. Ismail, Damansara, Selangor. Beliau dianugerah pingat emas Commander of World Order of Human Merit daripada I’Ordre Universal du Merit Human, Geneva pada 15 November 1959 di atas sumbangannya dalam pembangunan perubatan homeopati.

Tamat Difailkan dalam: Berita Pas Pahang